Doanh nghiệp logistics cần chuyển đổi số để tạo đột phá

Bộ Công thương cho biết, đại dịch Covid-19 đã gây áp lực nặng nề lên khả năng sản xuất và dây chuyền cung ứng toàn cầu khiến chuỗi cung ứng đã bị đứt gẫy và đảo lộn, trong đó có các hoạt động logistics - xương sống của chuỗi cung ứng. Các dịch vụ vận tải hàng không, vận tải đường bộ và vận tải đường sắt bị tác động nặng nề nhất; trong khi vận tải biển ít bị ảnh hưởng hơn với cước phí vẫn giữ vững mặc dù yêu cầu chuyên chở có giảm sút. Các đặc điểm này của chuỗi cung ứng và dịch vụ logistics thế giới đã thể hiện đầy đủ trong ngành dịch vụ logistics Việt Nam.

Đối với Việt Nam, đại dịch Covid-19 cũng tác động mạnh mẽ lên ngành vận tải, logistics và tìm nguồn cung ứng chiến lược trọng yếu. Các ngành sản xuất, như dệt may, dựa chủ yếu vào việc nhập khẩu nguyên liệu từ Trung Quốc, nơi xảy ra đại dịch bị tác động nhất, đã ngưng trệ sản xuất do đại dịch. Chiến dịch giải cứu hàng hóa bị ách tắc ở biên giới với Trung Quốc giai đoạn đầu của đại dịch và đặc biệt là thời gian cách ly xã hội trong tháng 4/2020 đã làm cho hoạt động sản xuất, logistics, vận tải bị gián đoạn, tắc nghẽn. Hoạt động mua sắm online phát triển. Từ tháng 5, kinh tế bắt đầu phục hồi nhưng đại dịch Covid-19 tiếp tục diễn biến phức tạp tại các thị trường là đối tác thương mại chính của Việt Nam gây ảnh hưởng tiêu cực tới hoạt động xuất, nhập khẩu và logistics.

Theo khảo sát của Hiệp hội DN Logistics Việt Nam (VLA), trong quý I/2020, 15-50% hoạt động của các hội viên bị ảnh hưởng (giảm về hoạt động và doanh thu) tùy theo loại hình dịch vụ cung cấp. Khoảng 80% Hội viên VLA là DNNVV nên bị tác động nặng nề. Từ tháng 5/2020, hoạt động logistics phục hồi nhẹ trở lại theo nền kinh tế, nhưng hiện nay nhìn chung khoảng 20% DN kinh doanh dịch vụ logistics vẫn còn suy giảm về hoạt động. So với trước đại dịch, lượng hàng hóa vận tải qua biên giới giảm nhiều, phải đổi lái xe, đổi đầu kéo là những khó khăn hiện hữu. Nền kinh tế Việt Nam là một nền kinh tế mở sâu rộng, phụ thuộc vào xuất khẩu và đầu tư FDI với hơn 70% kim ngạch hàng hóa xuất khẩu là thuộc khu vực này. Nhu cầu quốc tế giảm sút đưa đến đơn hàng xuất khẩu giảm, nhiều công ty phải cho công nhân nghỉ việc; DN dịch vụ logistics cũng bị ảnh hưởng theo.

Trước bối cảnh đó, để vừa hỗ trợ nền kinh tế cũng tháo gỡ khó khăn cho ngành, Bộ Công thương đề nghị Hiệp hội DN dịch vụ logistics Việt Nam khuyến nghị các hội viên, DN logistics giảm chi phí lưu kho lưu bãi, giảm phí vận chuyển, bốc xếp hàng hóa để các DN phân phối, trung tâm thương mại, siêu thị có thể tăng cường thu mua nông sản cho nông dân… Cục Hàng hải (Bộ Giao thông - Vận tải) cũng đã làm việc với Hiệp hội Hoa tiêu hàng hải Việt Nam và các công ty hoa tiêu đưa ra các giải pháp để tiết giảm chi phí hoạt động, thống nhất với đề xuất của Hiệp hội Chủ tàu trong việc giảm giá hoa tiêu đối với tàu hoạt động nội địa...

Tại diễn đàn, các ý kiến cũng cho biết, đại dịch đã làm thay đổi cách tiêu dùng, phương thức hoạt động, trao đổi thương mại. Thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ, kéo theo các hoạt động logistics. Theo Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM), hoạt động thương mại điện tử Việt Nam đang tăng trưởng 30%/năm với quy mô thị trường 2019 đạt 12,5 tỷ USD. Dự kiến 2020 đạt 15 tỷ USD. Công ty Nghiên cứu thị trường Nielsen, trong thời gian đại dịch nhu cầu mua hàng trực tuyến để tiêu dùng của Việt Nam tăng 25%. Còn theo một nghiên cứu của công ty tư vấn chiến lược toàn cầu McKinsey, quá trình chuyển đổi số đáng lẽ cần 5 năm để áp dụng vào DN và người tiêu dùng, thì nay chỉ mất 8 tuần nhờ cú hích từ đại dịch.

“Đại dịch đã làm cho chuyển dịch sản xuất và chuyển đổi nguồn cung để đảm bảo việc cung cấp nguyên liệu an toàn và chuẩn bị cho dài hạn. Vấn đề cải thiện tính cạnh tranh của chuỗi cung ứng và logistics như: chi phí, chất lượng và giao hàng cần phải được đặt lên hàng đầu. Bởi lẽ các vấn đề trên sẽ ảnh hưởng mạnh mẽ tới việc phát triển của ngành dịch vụ logistics Việt Nam trong thời gian tới”, một chuyên gia khuyến nghị. Vì vậy, các DN cung cấp dịch vụ logistics cần thiết phải chuyển đổi số nhằm thay đổi sự trì trệ, tạo sự đột phá để nâng cao năng lực cạnh tranh, giảm chi phí logistics, tăng trưởng, có thêm khách hàng và đạt lợi nhuận tối đa vượt trội so với trước khi chuyển đổi số.